تحلیل روند و ایستایی جریان رودخانه به منظور مدلسازی سریهای زمانی هیدرولوژیکی

بسیاری از سریهای زمانی هیدرولوژیکی دارای روند بوده و ناایستا هستند. از طرفی یکی از مسائل مهم در مدلسازیسریهای زمانی هیدرولوژیکی بررسی وجود روند و رسیدن به یک سری زمانی ایستاست. بنابراین ارائه روشهایی کهبتواند روند و ایستایی را بررسی کرده و قبل از مدلسازی در تشخیصوجود یا عدم وجود ایستایی به ما کمک کند،بسیار مفید خواهد بود. از طرف دیگر بررسی روند میتواند در تفسیر رابطه بین فرآیندهای هیدرولوژیکی و تغییراتمحیطی در مناطق مورد مطالعه کمک مؤثری باشد. هدف از این مطالعه بررسی روند و ایستایی دادههای روزانه، دهروزه، ماهانه و سالانه دبی جریان رودخانه شهرچای ارومیه واقع در استان آذربایجانغربی است که در طول 31 سالآماری ثبت شده است. ابتدا روند، که یکی از عوامل مهم ناایستایی سری زمانی است با استفاده از آزمونهای من –کندال و کندال فصلی بررسی گردید. در سریهای سالانه جریان روند مشخصی مشاهده نگردید ولی سریهای ماهانهدارای روند نزولی در ماههای مشخصی بودند. ایستایی سریهای زمانی پس از حذف روند با استفاده از آزمونهایبررسی گردید که در بیشتر حالتها سریهای سالانه و ماهانه ایستا بوده و در تمام حالتها سریهای ده kpss و adfروزه و روزانه ایستا بودند. نتایج نشان داد که هر چه مقیاس زمانی کوتاهتر میشود، روند کاهشی در دادهها مشهودتربوده و میتوان انتظار داشت با حذف روند از این دادهها به سری ایستاتری دست یافت. با حذف روند از داده هایماهانه، ده روزه و روزانه، سری به ایستایی بیشتری دست پیدا کرده اما سری سالانه جریان به دلیل عدم وجود روند ازایستایی قابل قبولی برخوردار میباشد. ناایستایی میتواند به علل دیگری نظیر تناوب یا فصلی بودن باشد که در اینحالت تنها با حذف روند نمیتوان به سری زمانی ایستا دست پیدا کرد و لازم است از روشها و مدلهای مختلف ریاضیجهت رسیدن به سری ایستا استفاده کرد.